Szanowni Czytelnicy !

Tym oto numerem otwieramy XII rok naszej obecności na krajowym rynku pism specjalistycznych, zatem mamy już za sobą jedenastoletni okres tworzenia obecnego wizerunku "TCHK", na który składa się 106 zeszytów. To spory szmat czasu, i jednocześnie niewymierny wysiłek ludzi tworzących pismo, w tym przede wszystkim autorów, których publikacje mamy przyjemność Państwu prezentować. Jednak na początek chciałbym serdecznie przeprosić autorów publikacji zamieszczonej w numerze 11/2004, a poświęconej nowemu spojrzeniu na proces wrzenia w przepływie - część II, za błędy które wkradły się w przypisanych stopniach i tytułach naukowych dr hab. inż. Mariana CZAPPA profesora Politechniki Koszalińskiej oraz dr inż. Henryka CHARUNA.

Mijający rok dla krajowego środowiska chłodniczego okazał się szczególnie tragiczny, bowiem odeszło z naszego grona wielu uznanych i wielce zasłużonych dla branży kolegów. Pod koniec lutego zmarł mgr inż. Tadeusz SZOLC, wychowawca ogromnej rzeszy specjalistów z zakresu techniki chłodniczej. Kilka tygodni później jego los podzielili dr inż. Kazimierz GUTKOWSKI i mgr inż. Stanisław WÓJCIK. W listopadzie żegnaliśmy wspaniałego kolegę i przyjaciela naszego pisma w osobie doc. dr inż. Aleksandra PALIWODY. Wreszcie w Wigilię zginął tragicznie znakomity konstruktor i specjalista, inż. Henryk KLIMASZEWSKI. Trzej ostatni, to wieloletni współpracownicy "Techniki Chłodniczej i Klimatyzacyjnej". Ich brak, to niewątpliwie dla nas dotkliwa strata, bowiem pozostawili po sobie wiele propozycji nowych publikacji, których już nie przygotują. To znacząca dla środowiska lista nieobecności. Pamięć o wszystkich wymienionych Kolegach pozostanie wśród nas - ich wychowanków, a także w pamięci następnych pokoleń, zdobywających wiedzę w oparciu o bogaty i udokumentowany ich autorski dorobek.

Jest naszą tradycją, iż w numerze pierwszym danego roku dokonujemy oceny działalności w minionych miesiącach, tak czynimy i tym razem. W ubiegłym roku ogółem ukazało się 11 zeszytów pisma, w tym jeden podwójny. Podjęliśmy w nich szereg tematów wiodących, a były to : nowe spojrzenie na proces wrzenia w przepływie ( nr 2 i 11 ), wpływ zanieczyszczeń instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych podczas ich użytkowania na jakość powietrza w obiektach szpitalnych ( nr 4 ), metody i procedury czyszczenia przewodów wentylacyjnych oraz urządzeń uzdatniających powietrze ( nr 5 ), utrwalanie zamrażalnicze ryb i innych produktów morza ( nr 3 i 6-7 ), ocena skuteczności mechanicznego czyszczenia oraz dezynfekcji instalacji klimatyzacyjnych ( nr 8 i 11 ), efektywność intensyfikacji przejmowania ciepła na skutek rozwinięcia powierzchni ( nr 9 ), ocena efektywności zabiegów kriochirurgicznych z wykorzystaniem ciekłego azotu i podtlenku azotu ( nr 11 i 12 ), wybrane własności cieplne i użytkowe mieszaniny zeotropowej R 410A ( nr 1 ). Numer 9 i 10 ( 103 i 104 ) poświęciliśmy 100-nej rocznicy istnienia Laboratorium Maszynowego w politechnice w Gdańsku, prezentując unikalne materiały fotograficzne zarówno z początków istnienia tego obiektu, jak i dokumentujące jego stan i wyposażenie u progu XXI wieku.

W ubiegłym roku na łamach pisma pojawiło się ogółem 115 artykułów, wśród których 46 stanowiło oryginalne opracowania problemowe, a 29 zostało przygotowanych przez współpracujące z nami firmy. Na łamach pisma pojawiły się nazwiska 51 autorów i współautorów publikacji. W tym miejscu chciałbym skierować słowa uznania i zarazem podziękowania na ręce autorów, których bezpośredni wkład w tworzenie "TCHK" w ubiegłym roku był szczególnie widoczny, a są to : Jacek Postolski ( 5 pozycji ), Dariusz Butrymowicz ( 4 pozycje ), Dariusz Stefanowski ( 4 pozycje ), Konrad Kalinowski, Krzysztof Kaiser, Waldemar Targański, Anna Charkowska i Aleksander Paliwoda - wszyscy po 3 pozycje. Do najciekawszych publikacji o charakterze problemowym, które ukazały się na naszych łamach w roku 2003 zaliczyłbym między innymi : nowe spojrzenie na proces wrzenia czynników chłodniczych w przepływie ( T. Bohdal, H. Charun, M. Czapp - nr 2 i 11 ), wybrane zagadnienia techniczne jakości naczep i kontenerów do transportu żywności ( Góral D., Kluza F., Teleon M. - nr 1 ), symulacja pracy pompy ciepła LiBr - Woda dla różnych zależności aproksymacyjnych ( Brak G., Cyklis P. - nr 3 ), właściwości termofizyczne lodu zawiesinowego na przykładzie mieszaniny woda - alkohol etylowy ( Niezgoda-Żelasko B., Litwin M. - nr 5 ), mrożona żywność wygodna ( Postolski J. - nr 8 ), efektywność intensyfikacji przejmowania ciepła na skutek rozwinięcia powierzchni ( Targański W., Cieśliński TJ.T. - nr 9 ), ocena efektywności zabiegów kriochirurgicznych z wykorzystaniem ciekłego azotu i podtlenku azotu ( Chorowski M., Piotrowska A. - nr 11 ), nowe aspekty wykorzystania amoniaku ( Warczak W. - nr 12 ), minimalne strumienie powietrza zewnętrznego w salach i audytoriach ( Nowakowski E. - nr 12 ). Oczywiście za niezwykle cenne uznać należy kolejne odcinki rubryki prowadzonej przez Jacka Postolskiego, poświęcone wybranym problemom technologii chłodniczej żywności, a także materiały poświęcone problematyce ucieczki czynnika chłodniczego z urządzenia, przygotowane przez Konrada Kalinowskiego.

Jest oczywiste, że bez materiałów o charakterze reklamowym wizerunek pisma byłby mniej atrakcyjny, stąd też chciałbym w imieniu całego zespołu redakcyjnego złożyć serdeczne podziękowanie wszystkim reklamodawcom i pomimo ogólnie znanych trudności, zachęcić ich do dalszego aktywnego udziału w tworzeniu pisma. Do firm, które towarzyszyły nam przez cały rok należały : KLIMOR Gdynia, KLIMA TERM Gdańsk, TROX Technik Piaseczno, PPUCh Tarczyn, KLIWEKO Kraków, IGLOTECH Kwidzyn, GEA Grasso Gdynia, ELEKTRONIKA S.A. Gdynia, Termo Schiessl Piaseczno, WIGMORS Wrocław, Danfoss Grodzisk Mazowiecki, AVICOLD Hażle, Linde Gaz Polska, BOC Gazy Warszawa i wiele innych. Słowa podziękowania kieruję również na ręce p. Aldony Rybki, tak świetnie prowadzącej portal internetowy www.wentylacja.com.pl, w którym nasze przedsięwzięcia są również obecne.

Dla autorów współpracujących z naszą redakcją, niewątpliwie ważny jest fakt nawiązania w roku 2003 współpracy z Międzynarodowym Instytutem Chłodnictwa z siedzibą w Paryżu, a wyrazem tego jest nasza obecność w wydawanym przez tę instytucję biuletynie o zasięgu światowym. Stały kontakt z tą instytucją jest osobistą zasługą naszego redakcyjnego kolegi Darka Butrymowicza, któremu serdecznie dziękuję za to znaczące dokonanie.

W ubiegłym roku w naszej bibliotece specjalistycznych wydawnictw książkowych ukazała się jedna pozycja, a jest nią poradnik "Nowe czynniki chłodnicze i nośniki ciepła - 2004", który ukazał się na rynku w marcu ubiegłego roku. Ta unikalna pozycja opracowana została przez zespół autorów w składzie : Bonca Z., Butrymowicz D., Hajduk T. I Targański W. Jej integralną część stanowi program komputerowy "Czynniki chłodnicze ver. 3.0", dołączony do poradnika w postaci płyty CD. Warto wspomnieć, iż autorami tego unikalnego i przyjaznego dla użytkowników programu są Dariusz Butrymowicz i Jarosław Karwacki.

W naszej ocenie największym dokonaniem ubiegłego roku było wdrożenie do realizacji pod egidą Krajowego Forum Chłodnictwa "Modułowego systemu szkoleń i certyfikacji w branży chłodniczej, klimatyzacyjnej i pomp ciepła". To kompleksowe przedsięwzięcie wymagało ogromnego nakładu pracy nad stworzeniem systemu i wypełnieniem go treścią merytoryczną. Krajowe Forum Chłodnictwa powołało do życia w połowie 2003 roku dwa lokalne centra szkoleń i certyfikacji, w Gdańsku i Poznaniu, gdzie pierwsze szkolenia i egzaminy oparte na wspomnianym systemie odbyły się pod koniec 2003 roku. W porozumieniu z Fundacją Ochrony Warstwy Ozonowej PROZON, po akceptacji zakresu tematyki szkoleń, ich uczestnicy uzyskali również tzw. "Zieloną Kartę". Działalność szkoleniowa prowadzona przez ośrodek w Gdańsku, nabrała tempa w pierwszej połowie ubiegłego rok, kiedy to do połowy kwietnia przeprowadziliśmy ogółem 9 takich szkoleń, w których uczestniczyło 87 osób. Po burzliwej dyskusji nad nową ustawą o SZWO i jej wprowadzeniu w życie w dniu 20 kwietnia 2003 roku, rozpoczęliśmy szkolenia zgodne z wymaganiami zawartymi w stosownym rozporządzeniu do tej ustawy, i tak od końca września odbyło się 6 szkoleń, w których uczestniczyły ogółem 72 osoby. Nowa ustawa o SZWO jednoznacznie określa warunki uzyskania Świadectwa Kwalifikacji, w tym formę i przebieg egzaminu, który może prowadzić jednostka niezależna od centrum szkolenia. W tym to celu w połowie listopada ub. roku, na mocy Zarządzenia Rektora Politechniki Gdańskiej, utworzony został Ośrodek Egzaminacyjny przy Katedrze Techniki Cieplnej Wydziału Mechanicznego tej uczelni ( więcej informacji na ten temat w tym numerze "TCHK" ). Powołanie tego ośrodka, to duży sukces wybrzeżowego środowiska chłodniczego. Warto zauważyć, że od początku działalności Gdańskiego Centrum Szkoleń i Certyfikacji, ogółem w prowadzonych przez ten ośrodek szkoleniach udział wzięło 159 osób, zaś Świadectwa Kwalifikacji uzyskało 78 osób. Bardzo duże zainteresowanie szkoleniami, wysoka ocena merytoryczna formy ich prowadzenia, stanowią dla nas dodatkowy bodziec, aby konsekwentnie wprowadzać w życie kolejne ogniwa systemu modułowego, kończące się Certyfikatem Kompetencji określonej kategorii.

Nowym obszarem naszej ubiegłorocznej działalności była współorganizacja cyklicznego konkursu prac dyplomowych o charakterze użytkowym, którego pierwsza edycja obejmowała rok akademicki 2003/04, i odbyła się pod nazwą I Krajowy Konkurs Prac Dyplomowych z dziedziny chłodnictwa, wentylacji i klimatyzacji". Organizatorem konkurs, który przebiegał między innymi pod patronatem naszego pisma, jest Krajowe Forum Chłodnictwa. O jego przebiegu i wynikach końcowych obszernie informowaliśmy w numerze 11/2004 ( s. 421 ). Impreza została pozytywnie odebrana w środowisku akademickim, stąd też już dzisiaj zachęcam wszystkich tegorocznych dyplomantów krajowych uczelni technicznych do udziału w kolejnej, drugiej edycji tego konkursu.

Jeśli chodzi o zamierzenia dotyczące pisma w roku 2005, to oczywiście ukaże się 11 jego zeszytów, w tym jeden podwójny. W kolejnych numerach zamierzamy podjąć wiele interesujących tematów wiodących, a między innymi : nowoczesne pompy ciepła i celowość ich stosowania ( nr 1 ), zalecenia normatywne dla systemów wentylacji i klimatyzacji w szpitalach ( nr 2 ), dwutlenek węgla w domowych urządzeniach klimatyzacyjnych ( nr 3 ), druga zasada termodynamiki w analizie obiegów lewobieżnych ( nr 4 ), nowe tendencje w technologii przechowywania i dojrzewania bananów ( nr 5 ), wybrane problemy eksploatacji instalacji chłodniczych i klimatyzacyjnych ( nr 6-7 ), mrożona żywność wygodna ( nr 8 ), pompy ciepła w systemach ogrzewania wolnostojących budynków mieszkalnych ( nr 9 ), odtajanie parowników gorącymi parami czynnika w małych urządzeniach chłodniczych ( nr 10 ), sterowanie i monitoring w systemach chłodniczych i klimatyzacyjnych ( nr 11 ) oraz aspekty techniczno-użytkowe wentylacji mechanicznej w wolnostojących budynkach mieszkalnych ( nr 12 ). Zeszyt 8 zamierzamy poświęcić prezentacji sylwetki i dorobku inż. Jacka POSTOLSKIEGO.

Innym obszarem naszej działalności są wydawnictwa książkowe. W bieżącym roku stawiamy sobie ambitne zamierzenia w tym zakresie, a będą to następujące tytuły : Konrad KALINOWSKI : AMONIAKALNE URZĄDZENIA CHŁODNICZE. Tom 2. Instalacje + Zastosowanie + Bezpieczeństwo; Waldemar TARGAŃSKI, Jan WAJS : Odzysk ciepła w instalacjach chłodniczych i klimatyzacyjnych ( seria MONOGRAFIE ); Sergiy FILIN : Wytwarzanie sztucznego lodu i lodowe akumulatory zimna ( seria MONOGRAFIE ).

Jak z powyższego wynika, plany naszego zespołu redakcyjnego i wydawnictwa są niezwykle ambitne - mamy uzasadnioną nadzieję, że uda się je z sukcesem zrealizować, co będzie przedmiotem oceny w numerze 1/2006 "TCHK".

XI-letnią tradycją są spotkania zespołu redakcyjnego w jednym z ostatnich dni mijającego roku w urokliwej restauracji "Newska" w Gdańsku- Wrzeszczu, gdzie dokonujemy podsumowania mijającego roku i omówienia zamierzeń na zbliżający się rok i lata następne. Tradycji tej stało się zadość i w ubiegłym roku, co dokumentują zatrzymane w czasie, a prezentowane tutaj fotografie.

Po tym obszernym podsumowaniu naszej ubiegłorocznej działalności oraz podzieleniu się zamierzeniami, jakie stawiamy sobie w roku bieżącym, przejdę do omówienia zawartości bieżącego, 107 już numeru "TCHK". Jego tematem wiodącym są nowoczesne pompy ciepła z uzasadnieniem celowości ich stosowania. Autorzy artykułu ( Jan Skupiński i Antoni Chłopecki ) we wstępie nawiązują do podstaw teoretycznych działania pomp ciepła ( PC ), szczególnie w odniesieniu do zastosowania tych urządzeń w gospodarce skojarzonej, gdzie ich praca charakteryzuje się wysokim współczynnikiem COP. W opracowaniu przedstawiono ogólną charakterystykę sprężarkowych pomp ciepła produkowanych przez polską firmę "Hibernatus". Szczególną uwagę zwrócono na problem dobrego przygotowania inwestycji do montażu PC, ze wskazaniem najważniejszych działań w tym zakresie. Omówiono wpływ rodzaju dolnego i górnego źródła ciepła na efektywność energetyczną pracy tych urządzeń, zwracając uwagę na odbiór ciepła ze źródła górnego. W dalszej części publikacji omówiono działanie tzw. sprzęgła cieplnego, stosowanego przez wspomnianą firmę w instalacjach sprężarkowych pomp ciepła, wzbogacając materiał o ocenę wartościową systemu bez i z tym nowym elementem systemu grzewczego.

Treścią kolejnej publikacji jest prezentacja wyników poszukiwania krótko i długoterminowych czynników chłodniczych, będących zamiennikami R 12, a prowadzonych w ośrodkach naukowo - badawczych Federacji Rosyjskiej. Jednym z takich płynów jest azeotropowa mieszanina R 152a i R 600a, oznaczona symbolem C1. Innym czynnikiem bezchlorowym o oznaczeniu CM1 jest mieszanina zeotropowa R 134a, R 218 i R 600a. W trakcie obszernego programu badań obu substancji, stwierdzono obniżenie zużycia energii przez chłodziarki w porównaniu z uprzednio stosowanym w nich czynnikiem R 12. Opracowano również szereg dwu- i trójskładnikowych mieszanin "drop-in", przeznaczonych do zastąpienia wycofywanego z użycia R 12 w serwisie urządzeń, które oparte zostały o czynniki przejściowe grupy HCFC, głównie na R 22. Ważnym kryterium poszukiwania nowych płynów roboczych była ich kompatybilność z produkowanymi i wykorzystywanymi powszechnie w Rosji olejami mineralnymi. Artykuł został bogato zilustrowany wynikami badań omawianych czynników, przedstawionymi zarówno w formie tabelarycznej, jak i graficznej.

Z uwagi na wciąż pojawiające się zapytania i komentarz do nowej Ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku o substancjach zubożających warstwę ozonową, a szczególnie o dołączone do niej akty wykonawcze w postaci rozporządzeń, prezentujemy ich omówienie przygotowane przez W. Targańskiego. Warto zauważyć, że rozporządzenia te nakładają na podmioty używające lub dokonujące obrotu substancjami kontrolowanymi następujące obowiązki : prowadzenie ewidencji tych substancji, precyzują sposób oznakowania pojemników i urządzeń nimi napełnionych, prowadzenia karty urządzenia, przeprowadzania okresowych przeglądów szczelności, posiadania świadectwa kwalifikacji, a także posługiwania się odpowiednim wyposażeniem. Do materiału dołączone zostały stosowne załączniki, zamieszczone w aktach wykonawczych. Zachęcam wszystkich zainteresowanych do zapoznania się z tym tekstem, mając nadzieję, iż jego treść rozwieje wciąż pojawiające się w środowisku wątpliwości w zakresie posługiwania się substancjami kontrolowanymi.

W bloku informacyjnym zamieściliśmy przygotowane w formie listu pożegnanie z Panem Aleksandrem Paliwodą, a także informację o nowym ośrodku egzaminacyjnym powołanym w Politechnice Gdańskiej. Tradycyjnie znajdziecie Państwo w tym numerze tematyczny spis publikacji, które ukazały się w "Technice Chłodniczej i Klimatyzacyjnej" w roku 2004. W dziale materiałów sponsorowanych Andrzej Dornowicz prezentuje moduły chłodnicze do central klimatyzacyjnych typu MCK, stanowiące interesującą propozycję firmy KLIMOR. Na koniec tego dość obszernego "wstępniaka" chciałbym serdecznie podziękować wszystkim, którzy pamiętali o nas w okresie świąteczno-noworocznym, przesyłając na adres redakcji wiele wspaniałych kartek świątecznych z najlepszymi życzeniami, a były to takie firmy jak : VTS CLIMA, TROX Technik, Real, BOC Gazy, Międzynarodowe Targi Poznańskie, LINDE Gaz Polska, VBW CLIMA ENGINEERING, Honeywell, Guntner, GEOCLIMA, Arkton, Dan Poltherm, METROB, CREON, Eskimos, SYSTHERM, Danfoss, Klimatherm, Area Traders, WIGMORS, KLIWEKO, WUCH Dębica, ELEKTRONIKA S.A., Systemair, Johnson Controls, www.wentylacja.com.pl, GEA Grasso, COCH Kraków, C&K SYSTEM, Avicold, MERCOR, MARCOR, ZTCh Bojanowski, a także wiele życzeń od naszych autorów, w tym J. Postolskiego, E. Nowakowskiego i wielu, wielu innych. Sporo życzeń napłynęło również w formie elektronicznej. Wszystkim składamy serdeczne podziękowanie, ze swej strony jeszcze raz życzymy naszym Czytelnikom i sympatykom oraz pamiętającym o nas firmom, WSZELKIEJ POMYŚLNOŚCI w roku 2005 !